Χειρουργική θεραπεία των παθήσεων του μαστού κατά την πανδημία του Covid-19
Οι πρωτόγνωρες συνθήκες παγκοσμίως που έχουν διαμορφωθεί λόγω της πανδημίας του νέου κορωνοϊού SARS-COV-2 επιβάλλουν νέα δεδομένα στη διαχείριση όλων των ασθενών. Πέρα από την ασφάλεια του γενικού πληθυσμού, ζητήματα προστασίας εγείρονται που αφορούν τους ογκολογικούς ασθενείς που επισκέπτονται νοσοκομειακές μονάδες και ιδιαίτερα τους ανοσοκοκατεσταλμένους, που εμπίπτουν στην κατηγορία των ευπαθών ομάδων.
Στο πλαίσιαο της ασφαλούς διαχείρισης και της θεραπευτικής αντιμετώπισης των ασθενών με παθήσεις του μαστού εν μέσω πανδημίας Covid 19, κρίθηκε σκόπιμη η διαμόρφωση κατευθυντήριων οδηγιών στη χώρα μας και παγκοσμίως σύμφωνα με τα μέχρι τώρα επιδημιολογικά δεδομένα της πανδημίας. Σύμφωνα λοιπόν, με τις εταιρείες American Society of Breast Surgeons (ASBrS) και Society of Surgical Oncology (SSO) παρατίθενται οι παρακάτω συστάσεις για τη διαχείριση ασθενών με παθήσεις μαστού:
Αναβολή χειρουργείων του μαστού τουλάχιστον για τρεις μήνες που αφορούν σε:
- ατυπία
- προφυλακτική επέμβαση μείωσης κινδύνου για καρκίνο μαστού,
- επεμβάσεις αποκατάστασης μαστού μετά από μαστεκτομή (1ου ή 2ου σταδίου)
- καλοήθεις παθήσεις μαστού
Στις περιπτώσεις ασθενών με διαγνωσμένο καρκίνο μαστού ισχύουν τα παρακάτω:
Για μη διηθητικό καρκίνο μαστού – in situ καρκίνο (DCIS)
- Αναβολή χειρουργικής αντιμετώπισης για διάστημα τουλάχιστον 3 μηνών
- Προεγχειρητική ορμονοθεραπεία για DCIS με θετικούς οιστρογονικούς υποδοχείς για 3-5 μήνες και παρακολούθηση κάθε 8-12 εβδομάδες για την εξέλιξη της νόσου.
- Σε DCIS με αρνητικούς οιστρογονικούς υποδοχείς προτείνεται παρακολούθηση εφόσον δεν πρόκειται για εκτεταμένη νόσο και δεν υπάρχουν κλινικές και απεικονιστικές ενδείξεις διηθητικού καρκίνου.
- Σε εκτεταμένο DCIS ελλείψει έκφρασης ορμονικών υποδοχέων / High grade DCIS / ψηλαφητό DCIS κατά την κλινική εξέταση γίνεται σύσταση στενής μηνιαίας παρακολούθησης.
Με την πάροδο του κινδύνου της πανδημίας CΟVID 19 όλες οι παραπάνω περιπτώσεις θα πρέπει να αντιμετωπιστούν χειρουργικά.
Για ασθενείς με διηθητικό καρκίνο μαστού με θετικούς οιστρογονικούς υποδοχείς
- Σταδίου Ι-ΙΙ: Οι ασθενείς λαμβάνουν προεγχειρητική ορμονοθεραπεία για τουλάχιστον
3-5 μήνες με μηνιαία παρακολούθηση. Για τις ασθενείς σε εμμηνόπαυση προτείνεται ως κατάλληλη η θεραπεία με αναστολείς αρωματάσης. Για τις ασθενείς σε αναπαραγωγική ηλικία ενδείκνυται ωοθηκική καταστολή με LHRH αγωνιστές και ταμοξιφαίνη ή αναστολείς αρωματάσης.
- Σε όσες υπάρχει ένδειξη, συστήνεται έναρξη προεγχειρητικής χημειοθεραπείας.
- Για προχωρημένο διηθητικό καρκίνο μαστού (στάδιο ΙΙΙ-ΙV), διεπιστημονικό συμβούλιο και έναρξη χημειο- ή/και ορμονοθεραπείας.
Για ασθενείς με τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού και Her2 + καρκίνο μαστού
- Έναρξη προεγχειρητικής χημειοθεραπείας για ασθενείς με όγκους πάνω από 2 cm (Τ2+) ή/και για ασθενείς με θετικούς λεμφαδένες (Ν1+).
- Επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση εάν ο ασθενής δεν μπορεί να λάβει χημειοθεραπεία ή πρόκειται για μικρό όγκο μεγέθους κάτω από 2 cm (Τ1Ν0Μ0).
Σε ασθενείς που έχουν λάβει προεγχειρητική χημειοθεραπεία και έχουν μερική ή πλήρη ανταπόκριση, η καθυστέρηση του χειρουργείου επιβάλλεται για όσο περισσότερο αυτό είναι εφικτό (4-8 εβδομάδες περίπου). Για ασθενείς με θετικούς οιστρογονικούς υποδοχείς ή/και Her2 θετικούς όγκους συστήνεται έναρξη με ορμονοθεραπεία ή/και αντι-Her2 στοχευμένες θεραπείες (transtuzumab) και περαιτέρω καθυστέρηση της χειρουργικής θεραπείας.
Ασυνήθεις περιπτώσεις/ επείγουσες καταστάσεις/ ειδικές οδηγίες
Σε ασθενείς με πρόοδο νόσου κατά τη διάρκεια της συστηματικής θεραπείας, ασθενείς με αγγειοσάρκωμα και κακοήθεις φυλλοειδείς όγκους δε θα πρέπει να καθυστερεί η χειρουργική αντιμετώπιση.
Επείγουσας χειρουργικής παρέμβασης χρήζουν επίσης τα αποστήματα του μαστού, τα ευμεγέθη αιματώματα καθώς και οι ισχαιμικές νεκρώσεις κρημνών πρόσφατης αποκατάστασης.
Οι παραπάνω οδηγίες αφορούν απόψεις και συστάσεις ειδικών στις παθήσεις του μαστού με βάση τα μέχρι τώρα ισχύοντα επιδημιολογικά δεδομένα για την πανδημία SARS-COV-2.
Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αντιμετώπιση των ασθενών με παθήσεις μαστού όπως και προ πανδημίας θα πρέπει να εξατομικεύεται κατά περίπτωση και να είναι αποτέλεσμα συζήτησης διεπιστημονικών ομάδων.
