Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού έχει δύο κύριους πυλώνες, με τον πρώτο να αφορά την τοπική θεραπεία της νόσου και τον δεύτερο τη σταδιοποίηση της νόσου. Το σημαντικότερο κομμάτι της τοπικής θεραπείας είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου, με ή χωρίς μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία.
Επεμβάσεις Διατήρησης του μαστού – Ευρεία ογκεκτομή
Παραδοσιακά, η χειρουργική θεραπεία του καρκίνου του μαστού περιελάμβανε την αφαίρεση όλου του μαστού (μαστεκτομή). Εντούτοις, μεγάλες μελέτες απέδειξαν με σαφήνεια ότι η ευρεία ογκεκτομή, δηλαδή η εκτομή της πάσχουσας περιοχής, σε υγιή όρια, έχει το ίδιο ογκολογικό αποτέλεσμα με την αφαίρεση όλου του μαστού, όταν βέβαια συνδυάζεται με μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία.
Η ευρεία ογκεκτομή λοιπόν είναι η επέμβαση κατά την οποία ο χειρουργός αφαιρεί το τμήμα του μαστού που περιλαμβάνει την κακοήθεια μαζί με τμήμα φυσιολογικού ιστού στην περιφέρειά του. Η επέμβαση εκτελείται υπό γενική αναισθησία, όπως οι περισσότερες επεμβάσεις του μαστού, και συνοδεύεται συνήθως με έλεγχο των λεμφαδένων της μασχάλης (τεχνική του «λεμφαδένα φρουρού»). Το τμήμα του μαστού που αφαιρείται, αποστέλλεται για παθολογοανατομική εξέταση και εάν τα όρια πέριξ του όγκου δεν περιέχουν καρκινικά κύτταρα, δεν απαιτείται περαιτέρω παρέμβαση στο μαστό.
Κάθε επέμβαση διατήρησης του μαστού (ευρεία ογκεκτομή), συνοδεύεται απαραίτητα από μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία με στόχο την καταστροφή καρκινικών κυττάρων που ίσως παραμένουν και την αποφυγή επανεμφάνισης της νόσου. Σε περίπτωση που για κάποιο λόγο δεν μπορεί να υποβληθεί η ασθενής σε ακτινοθεραπεία, μπορεί να επιλεγεί άλλος τύπος χειρουργικής θεραπείας (π.χ. μαστεκτομή).
Η ευρεία εκτομή ενός όγκου κατά κανόνα δεν αλλάζει την εμφάνιση του μαστού. Σε μερικές περιπτώσεις όμως, όταν το μέγεθος του μαστού που αφαιρείται υπερβαίνει το 15-20% του συνολικού μεγέθους του μαστού, μπορεί να επηρεαστεί το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα. Στην περίπτωση αυτή τη λύση δίνει η Ογκοπλαστική Χειρουργική που περιλαμβάνει μια σειρά από εξειδικευμένες χειρουργικές τεχνικές, με σκοπό να επιτευχθεί ένα αποδεκτό αισθητικό αποτέλεσμα, χωρίς να αλλάζει η ογκολογική ασφάλεια της επέμβασης.
Απλή Μαστεκτομή
Στη σύγχρονη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού γίνεται όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προσπάθεια να διατηρείται ο μαστός. Υπολογίζεται ότι στο 60-80% των περιπτώσεων μπορεί να αποφευχθεί η μαστεκτομή. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες δεν είναι δυνατή μια επέμβαση διατήρησης του μαστού και προτείνεται η μαστεκτομή. Τέτοιες περιπτώσεις είναι:
- Η ύπαρξη μεγάλου όγκου σε αναλογία με τον υπόλοιπο μαστό, όπου μια επέμβαση διατήρησης του μαστού θα προκαλούσε έντονη δυσμορφία και θα είχε μη αποδεκτό αισθητικό αποτέλεσμα
- Η ύπαρξη πολυεστιακής ή πολυκεντρικής νόσου δηλαδή παρουσία εστιών με κακοήθεια σε διαφορετικές περιοχές του μαστού
- Η παρουσία εκτεταμένου ενδοπορικού καρκινώματος (DCIS)
- Η αδυναμία διενέργειας μετεγχειρητικής ακτινοθεραπείας λόγω ατομικού ιστορικού προηγηθείσας ακτινοθεραπείας ή λόγω κάποιας συνυπάρχουσας πάθησης που την αποκλείει (π.χ. αυτοάνοσα νοσήματα)
Η μαστεκτομή γίνεται με γενική αναισθησία και συνοδεύεται και αυτή με επέμβαση στη μασχάλη (είτε τεχνική «λεμφαδένα φρουρού», είτε λεμφαδενικό καθαρισμό μασχάλης). Κατά τη διάρκεια της μαστεκτομής γίνεται εκτομή όλου του μαστού μαζί με τμήμα δέρματος που περικλείει τη θηλή, χωρίς να αφαιρούνται μύες του θωρακικού τοιχώματος.
Σε περίπτωση που είναι εφικτή η ταυτόχρονη αποκατάσταση του μαστού, εφαρμόζονται νεότερες τεχνικές όπως η μαστεκτομή με διατήρηση του δέρματος ή η μαστεκτομή με διατήρηση του δέρματος και της θηλής σε συνδυασμό με τοποθέτηση κάποιου ενθέματος σιλικόνης, ή τη μεταφορά αυτόλογου μυοδερματικού κρημνού στην πάσχουσα περιοχή.
Βέβαια, η αποκατάσταση του μαστού μπορεί να γίνει είτε στο ίδιο χειρουργείο (άμεση αποκατάσταση), είτε σε επόμενη επέμβαση, αφού έχει ολοκληρωθεί οποιαδήποτε περαιτέρω τοπική ή συστηματική θεραπεία (ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία).
Μαστεκτομή με διατήρηση του δέρματος – Skin Sparing Mastectomy (SSM)
Η μαστεκτομή με διατήρηση του δέρματος αποτελεί μια παραλλαγή της απλής μαστεκτομής, κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρος ο μαστός, με διατήρηση όμως του μεγαλύτερου μέρους του δέρματος αυτού, έτσι ώστε να δημιουργούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις για άμεση αποκατάσταση του μαστού. Συνήθως εκτελείται με μια τομή γύρω από τη θηλαία άλω και μέσω της τομής αυτής διενεργείται τόσο η επέμβαση στον μαστό όσο και τυχόν επέμβαση στη μασχάλη.
Αφού ολοκληρωθεί η μαστεκτομή με διατήρηση του δέρματος, ακολουθεί η αποκατάσταση του μαστού είτε με τοποθέτηση ενός ενθέματος (προσωρινού διατατήρα ιστών ή μόνιμο ένθεμα σιλικόνης), είτε με μεταφορά αυτόλογου μυοδερματικού κρημνού. Σε κάθε περίπτωση γίνεται εξατομίκευση της θεραπευτικής παρέμβασης ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αλλά και τις επιθυμίες και τις ανάγκες της ασθενούς, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο αισθητικό και λειτουργικό αποτέλεσμα.
Μετά την ολοκλήρωση οποιασδήποτε τοπικής ή συστηματικής θεραπείας που μπορεί να χρειαστεί, ακολουθεί ανακατασκευή της θηλής και της θηλαίας άλω ώστε το τελικό αποτέλεσμα να προσεγγίζει το φυσικό στήθος.
Μαστεκτομή με διατήρηση της θηλής – Nipple and Skin Sparing Mastectomy (NSM)
Η διατήρηση της θηλής στις επεμβάσεις του μαστού αποτελεί σημαντικό παράγοντα τόσο για το αισθητικό αποτέλεσμα, όσο και για την ψυχολογία της ασθενούς. Στη μαστεκτομή με διατήρηση της θηλής, διατηρείται τόσο το δέρμα του μαστού όσο και η θηλή με την θηλαία άλω. Η τομή γίνεται συνήθως είτε περιθηλαία, είτε στην υπομαστική πτυχή και ακολουθεί άμεση αποκατάσταση, συνήθως με τοποθέτηση ενθεμάτων σιλικόνης.
Ο τύπος αυτός μαστεκτομής χρησιμοποιείται κατά κανόνα στις περιπτώσεις προφυλακτικής μαστεκτομής (π.χ. σε μετάλλαξη των γονιδίων BRCA 1/2), αλλά και σε περιπτώσεις κακοήθειας που δεν εντοπίζεται κοντά στη θηλή. Η απόφαση όμως για διατήρηση της θηλής γίνεται και διεγχειρητικά, διότι πρέπει να τεκμηριωθεί με ταχεία βιοψία η απουσία καρκινικών κυττάρων ακριβώς πίσω από τη θηλή, ώστε αυτή να διατηρηθεί χωρίς να επηρεαστεί η ογκολογική ασφάλεια της επέμβασης.
Μεγάλες μελέτες των τελευταίων ετών έχουν αποδείξει με ισχυρά στοιχεία ότι η ογκολογική ασφάλεια της τεχνικής αυτής παραμένει ίδια σε σχέση με την απλή μαστεκτομή ή τη μαστεκτομή με διατήρηση μόνο του δέρματος, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι εκτελείται από μια εξειδικευμένη χειρουργική ομάδα, που τηρεί τους κανόνες ογκολογικής ασφάλειας.
